Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Międzyrzeczu

UZASADNIENIE

wyroku z 24 maja 2018r.

Powód – B. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniósł pozew o zapłatę przeciwko pozwanemu Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W., w którym domagał się zasądzenia kwoty 706 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 506 zł od dnia 12 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 200 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, a ponadto zasądzenia od pozwanego zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu powód podał, że dochodzona pozwem kwota stanowi odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego , z którego korzystał poszkodowany – właściciel pojazdu marki N. (...) nr rej. (...), który to pojazd uległ uszkodzeniu z winy sprawcy , który zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego z pozwanym zakładem ubezpieczeń, a ponadto 200 zł tytułem poniesionych przez powoda kosztów analizy prawnej przedmiotu sporu pod kątem zasadności roszczenia. Posiadacz pojazdu N. (...) korzystał z pojazdu zastępczego od 22 października 2014r. do 31 października 2014r. na podstawie umowy najmu zawartej z powodem. W dniu 22 października 2014r. powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego przysługującej cedentowi. Koszt użytkowania pojazdu zastępczego wyniósł 2706 zł , w tym 506 zł stanowił podatek VAT, pozwany zapłacił powodowi część poniesionych kosztów w wysokości 2200 zł. Wobec braku zapłaty całości poniesionych kosztów powód zlecił dokonanie analizy sprawy pod kątem zasadności roszczenia.

Postanowieniem z 25 września 2017 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Poznań – Stare Miasto w P. stwierdził niewłaściwość miejscową tego sądu i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Międzyrzeczu jako właściwemu miejscowo do jej rozpoznania.

Nakazem zapłaty z 26 lutego 2018 roku Sąd Rejonowy w Międzyrzeczu nakazał pozwanemu Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W., aby zapłacił powodowi B. (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 706 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 506 zł od dnia 12 stycznia 2015r. Do dnia zapłaty oraz od kwoty 200 zł od dnia 9 czerwca 2017r. do dnia zapłaty oraz kwotą 206 zł tytułem zwrotu kosztów procesu albo wniósł sprzeciw.

Pozwany Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty z 26 lutego 2018 roku , w którym zaskarżył nakaz zapłaty w całości i wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu. Pozwany przyznał, że pojazd sprawcy szkody był w dniu zdarzenia objęty ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej u pozwanego, a pozwany przekazał poszkodowanemu kwotę 2.200 zł tytułem odszkodowania, bezspornymi okolicznościami były czas trwania najmu i stawka najmu. Pozwany podniósł ponadto, że poszkodowany P. I. (1) prowadził działalność gospodarczą i w związku z tym miał możliwość odliczenia podatku VAT. Niedokonanie odliczenia podatku VAT i domaganie się zapłaty odszkodowania obejmującego także ten podatek stanowi naruszenie obowiązku dążenia do minimalizacji szkody przez poszkodowanego. Odmowa zapłaty poszkodowanemu podatku Vat wprost wynika z decyzji zakładu ubezpieczeń, wobec czego prawidłowa ocena sprawy nie wymagała szczególnego nakładu pracy w sytuacji kiedy pozwany nie kwestionował stawki najmu ani czasu trwania najmu pojazdu zastępczego. Powód był w stanie samodzielnie oszacować czy wypłacone odszkodowanie jest zaniżone albowiem prowadzi profesjonalną działalność w zakresie działalności prawniczej oraz działalność związaną z oceną ryzyka i szacowania poniesionych strat, a spór pomiędzy stronami dotyczy kwestii natury prawnej. Zdaniem pozwanego, powyższe okoliczności wskazują, że nie występuje związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem z dnia 4 września 2014r. a wydatkami na sporządzenie prywatnej ekspertyzy, która była zbędna.

Na rozprawie w dniu 24 maja 2017r. pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. I. (1) był przedsiębiorcą, podatnikiem podatku od towarów i usług, przedmiotem działalności gospodarczej była produkcja mebli tapicerowanych. Z tego tytułu był uprawnionym do odliczania kosztów związanych z użytkowaniem samochodu N. (...) od należnego podatku VAT.

Dowód:

–

zeznania świadka P. I. – k. 76-76v,

–

pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w M. z 10.05.2018r. – k. 69.

W dniu 22 października 2014r. samochód N. (...) należący do P. I. (1) uległ uszkodzeniu z winy kierowcy, który zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mechanicznego z Towarzystwem (...) S.A. w W..

Okoliczność bezsporna

Od dnia 22 października 2014 roku do 31 października 2014 roku samochód N. (...) był naprawiany, w dniu 22 października 2014 roku P. I. zawarł umowę najmu pojazdu zastępczego. Jednocześnie umową cesji wierzytelności z tego samego dnia przeniósł na B. (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wierzytelność z tytułu zwrotu kosztów najmu auta zastępczego wraz z wszelkimi związanymi z nią prawami.

Dowód:

–

protokół naprawy pojazdu – k. 21

–

umowa cesji wierzytelności z 22.10.2014r. - k. 24

–

umowa najmu pojazdu zastępczego z 22.10.2014r. - k. 22,

–

protokół zdawczo-odbiorczy – k. 26.

W dniu 31 października 2014r. B. (...) Sp. z o.o. wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 2.706 zł z tytułu najmu auta zastępczego na rzecz P. I., cena obejmowała podatek VAT w kwocie 506 zł.

Dowód:

–

faktura VAT z 31.10.2014r. - k. 31.

B. (...) Sp. z o.o. zgłosił roszczenie o zapłatę odszkodowania wobec zakładu ubezpieczeń. Pismem z 15 grudnia 2015r. Towarzystwo (...) S.A. zawiadomił spółkę o przyznaniu odszkodowania w kwocie 2.200 zł netto z uwagi na to, że uszkodzony pojazd był wykorzystywany do wykonywania czynności opodatkowanych.

Dowód:

- pismo z 01.12.2014r. - k. 18-20

–

decyzja z 15.12.2014r. - k.17.

W dniu 2 stycznia 2017r. radca prawny J. K. wystawiła spółce (...) a car Sp. z o.o. w W. fakturę VAT obejmującą wynagrodzenie za analizę dokumentów w styczniu 2017 roku na kwotę 24.600 zł. Spółka poniosła koszt analizy dokumentów sporządzonych w postępowaniu prowadzonym przez Towarzystwo (...) S.A. w kwocie 200 zł.

Dowód:

- faktura z 02.01.2017r. – k. 9

Sąd zważył co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne.

Powód dochodził zapłaty odszkodowania za szkodę doznaną przez poszkodowanego P. I. (1) , od którego nabył wierzytelność wobec pozwanego zakładu ubezpieczeń. Podstawami prawnymi powództwa były art. 805 k.c. w zw. z art. 34 i 36 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 392 ze zm.). Dochodzona pozwem kwota obejmowała niezwróconą powodowi część poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego przez P. I. (1) oraz koszt analizy prawnej roszczenia przed wytoczeniem powództwa.

Stosownie do art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie: 1) przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku; 2) przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 cytowanej ustawy z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mechanicznego uważa się również szkodę powstałą podczas i w związku z: 1) wsiadaniem do pojazdu mechanicznego lub wysiadaniem z niego; 2) bezpośrednim załadowywaniem lub rozładowywaniem pojazdu mechanicznego; 3) zatrzymaniem lub postojem pojazdu mechanicznego (ust. 2 ).

W myśl art. 36 ust. 1 ustawy odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Niespornymi okolicznościami sprawy było zawarcie przez pozwany zakład ubezpieczeń umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdu przez sprawcę szkody wyrządzonej poszkodowanemu P. I. (1) oraz odpowiedzialność pozwanego za szkodę. Na skutek zgłoszenia szkody na etapie poprzedzającym wytoczenie powództwa pozwany przekazał powodowi kwotę 2.200 zł, uznając w ten sposób swą odpowiedzialność wobec powoda co do zasady. Pozwany nie kwestionował zasadności korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego, kosztu ani okresu , w jakim P. I. (1) korzystał z takiego pojazdu na własne potrzeby. Pozwany nie kwestionował także skuteczności przelewu wierzytelności o zapłatę na rzecz powoda i legitymacji powoda do wystąpienia z powództwem. Sporem objęta była kwestia wysokości należnego powodowi odszkodowania i związku przyczynowego pomiędzy poniesionym przez powoda wydatkiem na analizę prawną roszczenia a zaistniałą szkodą.

Jak wynika z wyrażonego w procesie stanowiska pozwanego , poniesione przez poszkodowanego koszty pojazdu zastępczego zostały przez pozwanego zwrócone w kwocie netto, tj. bez podatku od towarów i usług, zawartego w cenie najmu pojazdu. W fakturze VAT z 31 października 2014r. (k. 31 akt) cena za wynajem samochodu zastępczego wyniosła 2.706 zł, z czego podatek VAT w kwocie 506 zł. Pozwany zakład ubezpieczeń wskazywał powodowi w piśmie z 15.12.2014r., że przekazuje mu kwotę 2.200 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości netto z uzasadnieniem , że pojazd jest wykorzystywany do wykonywania czynności opodatkowanych, co oznacza że podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Powyższą okoliczność pozwany podniósł także w procesie, co jest o tyle istotne, że zakreśla ramy sporu prawnego pomiędzy stronami do kwestii uwzględnienia w kwocie odszkodowania podatku VAT wliczonego w cenę za korzystanie z pojazdu zastępczego obok poniesionych kosztów analizy prawnej roszczenia.

Kwestia wysokości odszkodowania na rzecz podatnika podatku VAT jako ceny, którą należy zapłacić za uszkodzoną rzecz bez uwzględnienia podatku Vat jest ugruntowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego i w doktrynie. Zgodnie z art. 363 § 2 k.c. wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania. W okolicznościach faktycznych sprawy podstawą ustalenia wysokości odszkodowania jest cena poniesiona przez poszkodowanego w związku z wynajęciem samochodu zastępczego, w której uwzględniony został podatek VAT. W uchwale z 22.04.1997r., III CZP 14/97 Sąd Najwyższy stwierdził, że odszkodowanie za szkodę poniesioną przez podatnika VAT na skutek zniszczenia rzeczy, nie obejmuje podatku VAT mieszczącego się w tej cenie, w zakresie w jakim poszkodowany może obniżyć należny od niego podatek o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu rzeczy. Stan faktyczny niniejszej sprawy był o tyle inny, że poszkodowany nie poniósł kosztów związanych z nabyciem uszkodzonej rzeczy, ale związanych z wynajęciem pojazdu, który następnie użytkował również na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.

W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 maja 2007r. , III CZP 150/06 przyjęto, że odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według części zamiennych i usług, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W orzeczeniach tych wskazano, że podatnik od towarów i usług ma przewidziane w art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U z 2017r., poz. 1221) kwotę podatku naliczonego stanowi m.in. suma kwot podatku wynikającego z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu: a) nabycia towarów i usług, b) dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi. Skorzystanie z prawa do odliczenia podatku należnego powoduje, że poniesiony przez podatnika wydatek na nabycie towaru lub usługi w rzeczywistości odpowiada zapłaconej przez niego cenie nabycia towaru lub usługi, pomniejszonej o podatek VAT mieszczący się w cenie. W sytuacji, w której podatnik , spełniając warunki do obniżenia kwoty należnego podatku , z przysługującego mu prawa obniżenia podatku nie skorzysta, nie powinno to mieć wpływu na ustalenie należnego mu odszkodowania za szkodę poniesioną przez niego. Zgodnie z art. 826 § 1 k.c. na ubezpieczającym spoczywa obowiązek działania w celu zmniejszenia rozmiarów szkody, co oznacza że nie można przenosić na zakład ubezpieczeń skutków finansowych zaniechania poszkodowanego w zakresie skorzystania z prawa odliczenia podatku naliczonego VAT od należnego w związku z korzystaniem z pojazdu zastępczego dla celów prowadzonej działalności gospodarczej. Mając zatem na uwadze, że poszkodowany P. I. (1) jako podatnik podatku Vat miał możliwość odliczenia od podatku należnego, zawartego w cenie za wynajem pojazdu zastępczego, w oparciu o cytowane przepisy podatku naliczonego VAT, odszkodowanie przysługujące powodowi w związku ze szkodą polegającą na poniesieniu przez P. I. wydatków za korzystanie z takiego auta nie obejmuje kwoty uiszczonego w cenie podatku VAT .

Dochodzone przez powoda koszty w kwocie 200 zł za analizę roszczenia nie są związane z zaistniałą szkodą w postaci poniesienia przez poszkodowanego kosztu pojazdu zastępczego i konieczności uiszczenia zawartej w cenie kwoty podatku VAT. Jak wyżej wskazano, poglądy wyrażane w orzecznictwie sądów powszechnych i doktrynie, w kwestii wysokości odszkodowania na rzecz podatnika podatku VAT i możliwości uwzględnienia w odszkodowaniu podatku VAT, są w zasadzie jednolite (vide wyrok Sądu Najwyższego z 19 listopada 2015r., IV CSK 764/14, wyrok Sądu Najwyższego z 20 lutego 2002r., V CKN 908/00, uchwała Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001r., III CZP 68/01), a okoliczności faktyczne sprawy nie były ani skomplikowane, ich wykazanie nie wymagało szeroko zakrojonego postępowania dowodowego i wykorzystania wielu środków dowodowych. Nie ma zatem powodów, aby uwzględnić w kwocie odszkodowania przysługującego poszkodowanemu poniesionych przez powoda kosztów analizy roszczenia, tym bardziej że w materiale dowodowym zgromadzonym w toku procesu brak jakiegokolwiek materialnego efektu takiej analizy. Poniesione przez powoda wydatki w związku z pomocą prawną nie były obiektywnie uzasadnione i konieczne, co wynika z charakteru sporu i kwestii prawnej będącej podstawą sporu pomiędzy stronami procesu.

Mając na uwadze powyższe okoliczności powództwo jako niezasadne należało oddalić w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc, art. 100 kpc w zw. z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Zgodnie z art. 98 § 1 kpc strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W myśl § 3 do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Zgodnie z art. 100 kpc w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Poniesione przez pozwanego koszty procesu obejmujące koszty zastępstwa procesowego w kwocie 270 zł winien ponieść w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy powód, dlatego też kwota ta , tytułem zwrotu kosztów procesu została zasądzona od powoda na rzecz pozwanego.